Het Pieterpad: Een avontuurlijke reis door Nederland

Het ontdekken van de natuur en het verkennen van pittoreske landschappen zijn niet alleen activiteiten voor avonturiers. Ze zijn ook de sleutel tot het herontdekken van onszelf en onze eigen cultuur. Nederland, met zijn rijke geschiedenis en diverse landschappen, biedt een unieke kans voor wandelaars om de schoonheid van het land te ervaren. En er is geen betere manier om dit te doen dan door het wandelen van het Pieterpad, het (naar mijn idee) beroemdste langeafstandswandelpad van Nederland.

Al geruime tijd, zeg maar gerust een aantal jaren, loop ik met het idee om het Pieterpad in één keer te gaan bewandelen. Het lijkt me heerlijk om te doen, eindelijk weer van die bank afkomen en dagen lang achtereen wandelen, zoals ik vroeger wel deed. Het is er alleen nooit van gekomen, omdat ik mezelf de tijd niet gunde om ook daadwerkelijk weer lange afstanden te gaan wandelen. Toch zit het in mijn gedachte om het “een keer” te doen. Echter gezien de afstand en het feit dat ik ook nog mijn eigen bedrijf draaiende zal moeten houden, zal ik de gehele tocht niet in één keer kunnen wandelen, zoals ik in mijn hoofd had. Zo’n tocht verdiend een goede planning en voorbereiding en in dit artikel zal ik mij voor nu daar ook op richten, mocht je ook het gehele Pieterpad ook in één keer willen wandelen.

Het Pieterpad is een langeafstandswandelpad (ook wel LAW-9)  in Nederland, dat als het bekendste wandelpad van het land mag worden beschouwd. Het Pieterpad, strekt zich uit over ± 500 kilometer van Pieterburen in het hoge noorden tot aan de Sint-Pietersberg bij Maastricht, aan de grens met België. Vandaar ook de naam Pieterpad, geboren uit het verlangen ook in Nederland een wandelroute tot stand te brengen, die vergelijkbaar zou zijn met de lange doorgaande wandelroutes, zoals die elders in Europa al veel langer bestaan. Op de St. Pietersberg is er aansluiting met de GR-5, die je desgewenst tot Nice kunt vervolgen.

Het Pieterpad is ontworpen door de Tilburgse Toos Goorhuis-Tjalsma en de Groningse Bertje Jens uit onvrede over het gebrek aan langeafstandswandelpaden in Nederland. Van 1978, toen Jens met pensioen ging, tot 1983 maakten de vriendinnen tal van wandelingen om de route uit te stippelen. Ze maakten gebruik van bestaande wandelpaden, waarbij het uitdokteren van de beste verbinding tussen twee paden soms dagen kostte. In 1983 werd het Pieterpad halverwege in Vorden officieel in gebruik genomen.

Het idee achter het Pieterpad was om mensen de mogelijkheid te bieden om te genieten van de prachtige natuur, pittoreske dorpjes en historische bezienswaardigheden van Nederland. De route voert wandelaars door verschillende landschappen en regio’s, variërend van het Waddengebied in het noorden tot aan de heuvels in het zuiden van Nederland.

Het pad is opgedeeld in 26 etappes, variërend in lengte van 10 tot 30 kilometer, en het biedt wandelaars de mogelijkheid om Nederland te verkennen en te genieten van de natuur en de cultuur van het land. Het Pieterpad is populair onder zowel Nederlandse als buitenlandse wandelaars en trekt jaarlijks duizenden mensen die de uitdaging aangaan om het hele pad te lopen.

Het Pieterpad is in beheer bij de Stichting Pieterpad en wordt onderhouden door de werkgroep Pieterpad van deze stichting, onder aanvoering van Maarten Goorhuis (zoon van Toos Goorhuis) en fotograaf Wim van der Ende. Een groep van zo’n 40 vrijwilligers zorgt ervoor dat de markeringen twee maal per jaar worden gecontroleerd en waar nodig opgefrist of hersteld worden. Voorts lossen ze knelpunten in de route op, actualiseren ze de twee gidsen, passen de kaarten aan en brengen verbeteringen in de route aan.

De stichting Pieterpad, gevestigd te Arnhem, heeft een mooie website https://www.pieterpad.nl/, waar je een schat aan informatie vindt en de laatste nieuwtjes omtrent veranderingen van het Pieterpad. Voordat je begint met het wandelen van het Pieterpad, raad ik je aan deze website zeker te raadplegen. Op de etappepagina’s van deze website vind je altijd de laatste informatie over routewijzigingen of versperringen. En wat ook heel handig is, zijn de GPX bestanden van de etappes die te downloaden zijn.

Er zijn verschillende boeken die het Pieterpad beschrijven, variërend van reisgidsen en routebeschrijvingen tot persoonlijke ervaringen van wandelaars die het pad hebben gelopen. Ikzelf heb twee oude wandelgidsen over het Pieterpad, door het Nivon uitgegeven, welke je op de foto kunt zien. De informatie van mijn twee boekjes van zo’n 20 jaar geleden zullen inmiddels wel weer achterhaald zijn. Hier zijn enkele populaire boeken over het Pieterpad, met de nieuwe wandelgidsen van het Nivon:

1. “Pieterpad, deel 1 en deel 2: Wandelen van Pieterburen in Groningen naar de Sint-Pietersberg bij Maastricht” door Nivon (officiële gidsen): Deze gidsen bevatten gedetailleerde kaarten, routebeschrijvingen, en praktische informatie voor wandelaars die het Pieterpad willen lopen. Deze gidsen bevatten alle ingrediënten voor een zorgeloze tocht, zoals een nauwkeurige stap-voor-stap beschrijving in twee looprichtingen. De route is ingetekend op topografische kaarten.
2. “Gewoonweg schitterend – Wandelingen en ontmoetingen op het Pieterpad” door Anne-Marie Kuiper: In Gewoonweg Schitterend neemt Anne-Marie je mee op reis op het Pieterpad van Pieterburen naar de Sint-Pietersberg. De wandelgidsen laat ze thuis achter, liever richt ze zich op de ontmoetingen met mensen die ze op haar pad tegenkomt. Wandel met haar mee en ervaar de schoonheid van de natuur, interessante gesprekken en waardevolle inzichten. Glimlach naar een onbekende Vraag een vreemde hoe het gaat Je maakt de wereld mooier met de stukjes liefde die je achterlaat.
3. “Op Pieterpad” door Wim Huijser: Maarten en Nicolien, de twee literaire karakters die in de jaren zestig via het werk van J.J. Voskuil de Nederlandse literatuur binnenwandelden, zijn het lopen nog niet verleerd. Sterker nog, naarmate ze over meer vrije tijd beschikken, trekken ze er steeds vaker te voet opuit. Terloops kibbelend of mijmerend kiezen ze vooral hun eigen route, het liefst weg van de gebaande paden. Ondanks hun principiële stellingname zijn ze uiteindelijk ook kinderen van hun tijd. In Aan de wandel (2022) doorkruisen ze het ganse land, dit keer gaan ze Op Pieterpad.
   Met de routegids in de hand vertrekken ze vanuit Pieterburen, ontspannen, maar tegelijk een beetje opgewonden. Het Pieterpad voert over de kleinste wegen en paden en is als het leven zelf. De tocht is geplaveid met gevoelige pijnpunten, verrassende ontmoetingen en diepe overpeinzingen. Eenmaal in het Achterhoekse Vorden blijken Maarten en Nicolien het over één ding eens te zijn: halverwege zijn ze nog op minder dan de helft.
4. “Het Pieterpad – 490 kilometer met mijn moeder” door Bas Jongerius: ‘Wandelen is de reis naar binnen’ vermeldt de achterzijde van Het Pieterpad, 490 kilometer met mijn moeder. In zijn nieuwste boek vertelt fotograaf Bas Jongerius het verhaal van de wandeltocht die hij ondernam met zijn bijna tachtigjarige moeder..
5. “Dwars door de lage landen – Van Oostende naar Pieterburen in 37 wandelingen” door Arnout Hauben: De bekende Belg op het Pieterpad, die in Nederland bekend werd door de Rond de Noordzee en Dwars door de Middellandse Zee, ging in het voorjaar van 2022 opnieuw op wandelavontuur. Hij trok dan dwars door de Lage Landen, van de Belgische kust tot het noorden van Nederland, een tocht van 900 kilometer.Zoals altijd is hij daarbij op zoek naar de geschiedenis van de verschillende gebieden waar hij doorheen trekt, en de mensen die er wonen. Vanuit Oostende brengen GR-paden hem via Antwerpen tot in Maastricht. Eenmaal de grens over, volgt hij het legendarische Pieterpad tot in Pieterburen. Het is een reis langs duinen, polders en velden, maar ook dwars door de veelbewogen geschiedenis van de Lage Landen.

Voordat je je wandelschoenen aantrekt en het Pieterpad in één keer zou willen bewandelen, zoals ik aanvankelijk had willen doen, is een goede voorbereiding essentieel voor een beginnende wandelaar of iemand die af en toe een wandeling maakt. Het wandelen van het Pieterpad vereist dan een goede voorbereiding om ervoor te zorgen dat je de lange afstand en de diverse omstandigheden onderweg aankunt. Hier zijn enkele tips om je goed voor te bereiden op het wandelen van het Pieterpad in één keer:

1. Fysieke conditie: Het Pieterpad is lang en kan vermoeiend zijn. Zorg ervoor dat je in goede fysieke conditie bent voordat je begint. Begin met het trainen van je uithoudingsvermogen door regelmatig te wandelen. Verhoog geleidelijk de afstand en de moeilijkheidsgraad van je wandelingen.
2. Uitrusting: Investeer in goede wandelschoenen die comfortabel zijn en goede ondersteuning bieden. Draag geschikte kleding voor verschillende weersomstandigheden, en vergeet niet om een waterdichte jas en extra kleding mee te nemen. Een goede rugzak en wandelstokken kunnen ook handig zijn.
3. Navigatie: Neem een gedetailleerde kaart of GPS-apparaat mee, zodat je de route kunt volgen. Het Pieterpad is over het algemeen goed gemarkeerd, maar het is altijd handig om backup-navigatiemiddelen te hebben.
4. Training: Oefen met het dragen van je rugzak tijdens het wandelen. Dit zal je helpen om te wennen aan het gewicht en de balans van de rugzak, vooral als je van plan bent om te kamperen en je eigen uitrusting mee te nemen.
5. Kampeeruitrusting: Als je van plan bent om te kamperen langs het pad, zoals ik dat ook van plan ben, zorg er dan voor dat je kampeeruitrusting van goede kwaliteit hebt. Dit omvat een lichte tent, een warme slaapzak en een comfortabel slaapmatje.
6. Voeding en water: Zorg ervoor dat je voldoende water en voedsel bij je hebt. Er zijn plaatsen langs het pad waar je eten kunt kopen, maar het is altijd handig om wat snacks bij je te hebben.
7. Gezondheid: Als je gezondheidsproblemen hebt of regelmatig medicijnen neemt, zorg er dan voor dat je voldoende voorraad bij je hebt voor de duur van je wandeling. Overleg eventueel met een arts voordat je aan je wandelavontuur begint.
8. Rust en herstel: Luister naar je lichaam en neem voldoende rust. Overbelasting kan blessures veroorzaken. Neem regelmatig pauzes, vooral op warme dagen, om uitdroging te voorkomen.
9. Weerbericht: Houd het weerbericht in de gaten en pas je planning aan op basis van de weersvoorspelling. Slecht weer kan het wandelen bemoeilijken en je veiligheid in gevaar brengen.
10. Respecteer de natuur: Volg de wandelregels, respecteer de natuur en laat geen afval achter. Draag bij aan het behoud van de natuurlijke schoonheid van de gebieden die je bezoekt.

Vergeet niet een EHBO-set, waterflessen en zonnebescherming mee te nemen. Door je goed voor te bereiden en verantwoordelijk te wandelen, kun je optimaal genieten van je Pieterpad-ervaring.

Voor het wandelen van het Pieterpad heb je verschillende items nodig om ervoor te zorgen dat je comfortabel en veilig kunt wandelen, vooral omdat het een langeafstandswandelpad is. Hier is een lijst met essentiële items die je zou moeten meenemen:

1. Wandelschoenen: Kies comfortabele, ingelopen wandelschoenen met goede grip en ondersteuning. Het is belangrijk dat je schoenen draagt die geschikt zijn voor jouw voeten.
2. Kleding: Draag geschikte kleding voor het weer. Lichte, ademende kleding is ideaal voor warm weer, terwijl je bij koud weer warme lagen moet dragen. Een waterdichte jas is handig voor regenachtige dagen.
3. Rugzak: Een goede wandelrugzak waarin je je spullen kunt dragen. Zorg ervoor dat de rugzak comfortabel zit en verstelbare banden heeft voor een goede pasvorm. Neem eventueel ook een rugzakhoes mee voor als het regent, zodat hij en de inhoud niet nat wordt.
4. Waterflessen: Draag voldoende water bij je om gehydrateerd te blijven.
5. Navigatie: Neem een gedetailleerde kaart van het Pieterpad mee of gebruik een GPS-apparaat om de route te volgen. Het pad is meestal goed gemarkeerd, maar het is altijd handig om een backup-navigatiemethode te hebben.
6. EHBO-set: Een basis EHBO-set met pleisters, desinfectiemiddel, verband, pijnstillers, blaarpleisters en andere benodigdheden voor kleine verwondingen. (Meer hierover vind je in mijn artikel “EHBO-set voor je outdoor activiteiten“).
7. Snacks: Neem energierijke snacks zoals noten, gedroogd fruit, energierepen of trailmix mee om je energieniveau op peil te houden.
8. Zonnebescherming: Draag een hoed of pet en gebruik zonnebrandcrème om jezelf te beschermen tegen de zon.
9. Insectenwerend middel: Vooral in de zomermaanden is het handig om insectenwerend middel mee te nemen om jezelf te beschermen tegen muggen en teken.
10. Kampeerspullen (indien nodig): Als je van plan bent om te kamperen langs het pad, zorg dan voor een lichte tent, slaapzak, slaapmatje en kookuitrusting.
11. Hoofdlamp: Een hoofdlamp kan handig zijn als je ’s avonds wandelt of als je in het donker je kampeerplek moet opzetten.
12. Identiteitsbewijs en geld: Neem je identiteitsbewijs, geld, pinpas en/of creditcard mee voor noodgevallen en om te kunnen betalen voor accommodaties en eten onderweg.

Zorg ervoor dat je rugzak niet te zwaar is, omdat een te zware rugzak het wandelen bemoeilijkt en kan leiden tot vermoeidheid en blessures. Het is belangrijk om je rugzak te wegen en alleen de essentiële items mee te nemen. Plan ook je overnachtingen van tevoren en zorg ervoor dat je weet waar je kunt overnachten langs het pad, of het nu in hostels, bed & breakfasts of campings is.

De beste tijd om het Pieterpad te bewandelen hangt af van je persoonlijke voorkeuren en het soort weer waarin je het liefst wandelt. Hier zijn enkele overwegingen voor verschillende seizoenen:

1. Lente (maart-mei): De lente is een populaire tijd om het Pieterpad te lopen. De natuur komt tot leven, met bloeiende bloemen en groene landschappen. Het weer is over het algemeen aangenaam, maar houd rekening met wisselvallig weer en regen.
2. Zomer (juni-augustus): De zomermaanden bieden warmere temperaturen en langere dagen, waardoor je meer uren daglicht hebt om te wandelen. Dit is ook het hoogseizoen voor toeristen, dus accommodaties kunnen drukker zijn en het kan handig zijn om van tevoren te reserveren.
3. Herfst (september-november): De herfst is een prachtige tijd om het Pieterpad te lopen vanwege de veranderende kleuren van de bladeren. Het weer kan nog steeds aangenaam zijn in september, maar later in het seizoen kan het kouder en regenachtiger worden.
4. Winter (december-februari): Het Pieterpad in de winter lopen kan uitdagend zijn vanwege koude temperaturen, mogelijk gladde paden en kortere dagen. Sommige delen van de route kunnen moeilijker begaanbaar zijn vanwege sneeuw en modder. Als je van winterwandelen houdt en goed voorbereid bent met geschikte kleding en uitrusting, is het mogelijk om het pad in de winter te bewandelen.

Het is belangrijk om te overwegen hoeveel comfort je wilt tijdens je wandeling. Populaire accommodaties kunnen sneller volgeboekt zijn tijdens het hoogseizoen, dus als je liever in rustige omstandigheden wandelt, kun je overwegen om in het voor- of naseizoen te gaan. Ongeacht het seizoen is het altijd raadzaam om het weerbericht in de gaten te houden en je wandeling dienovereenkomstig te plannen, inclusief het meenemen van geschikte kleding en uitrusting voor de heersende weersomstandigheden.

Het wandelen van het Pieterpad kan een behoorlijke fysieke uitdaging zijn als je alles in één keer wilt voltooien. Daar was bovenstaande ook voor geschreven. Maar het kan zijn dat je net als ik eigenlijk de tijd en de ruimte niet hebt om de gehele tocht in één keer te wandelen. Een slimme manier om de tocht dan aan te pakken, is door het op te splitsen in diverse weekendavonturen. Door het pad in stukjes op te delen, heb je de mogelijkheid om elk weekend een nieuw deel van Nederland te ontdekken. Elke etappe van het Pieterpad biedt unieke landschappen en ervaringen. Plan je tocht van tevoren, kies de etappes die je wilt lopen en boek accommodaties in de buurt van het pad. Op deze manier kun je in je eigen tempo genieten van de prachtige omgeving en de lokale cultuur.

Ook door het Pieterpad op te splitsen maak je de tocht voor jezelf een stuk makkelijker te behappen, dan alles in één keer te lopen. En je hoeft niet zoveel mee te slepen, zoals ik hierboven beschreven heb, tenzij je ervoor kiest om ook dan te kamperen. Met de gids van het Nivon heb je alle ingrediënten voor een zorgeloze tocht. Een aantal jaren terug dacht ik er over om het gehele Pieterpad in één keer te lopen, maar bij nader inzien en vanwege mijn drukke werkzame leven lijkt het me toch beter en makkelijker om de tocht op te splitsen.

Het Pieterpad biedt niet alleen een leuke uitdaging, maar ook een reis door de geschiedenis en diversiteit van Nederland. Dus, trek je wandelschoenen aan, pak je rugzak en ga op pad, of je nu alles in één keer loopt of opgesplitst in etappes. Het Pieterpad wacht op jou en op mij, klaar om ons te verwelkomen in een wereld van natuurlijke pracht en avontuur.

Happy hiking!